1η πρόταση:
Προτείνουμε τη
σύσταση ενός πανελλαδικού συντονιστικού οργάνου, το οποίο θα είναι αρμόδιο για
την παρακολούθηση των εγκαταλελειμμένων παιδιών σε όλη την Ελλάδα, των
διαδικασιών αναδοχής και υιοθεσίας, καθώς και το συντονισμό των απαραίτητων
δράσεων, όπως της καταγραφής των περιπτώσεων εγκατάλειψης και κατανομής τους στις
κατάλληλες δομές των παιδιών, κατόπιν αξιολόγησης των αναγκών τους.
Περαιτέρω, το
συντονιστικό όργανο θα είναι αρμόδιο για την παρακολούθηση και εποπτεία του
έργου των κρατικών και μη φορέων, την πιστοποίηση των μη κρατικών φορέων, την
οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τη συνεχή επιμόρφωση των επαγγελματιών
που εργάζονται με τα παιδιά, την οργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων για τους
υποψήφιους αναδόχους και θετούς γονείς. Υπογραμμίζουμε ότι το προτεινόμενο
όργανο δεν είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί εκ του μηδενός, αλλά είναι δυνατόν
να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες και οι δομές ήδη υπαρχόντων οργάνων, όπως του Εθνικού
Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) ή του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας
Περιφέρειας Αττικής. Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε να λειτουργεί και πανελλαδική
τηλεφωνική γραμμή για την έγκαιρη δήλωση περιπτώσεων εγκατάλειψης ανηλίκων.
2η πρόταση:
Προτείνουμε τη
λειτουργία ηλεκτρονικών Εθνικών Μητρώων, για την καλύτερη παρακολούθηση, το
συντονισμό και την επιτάχυνση των διαδικασιών αναδοχής και υιοθεσίας.
Συγκεκριμένα εισηγούμαστε 3 μητρώα: πρώτον, τη λειτουργία Εθνικού Μητρώου
Ανηλίκων προς αναδοχή και υιοθεσία (συμπεριλαμβανομένων των εγκαταλελειμμένων
ανηλίκων), δεύτερον, τη λειτουργία Εθνικού Μητρώου Εγκεκριμένων Υποψηφίων
Αναδόχων και Εγκεκριμένων Υποψήφιων Θετών Γονέων, στα οποία θα τηρούνται τα
στοιχεία υποψήφιων αναδόχων/ θετών γονέων, για τους οποίους έχει ολοκληρωθεί η
κοινωνική έρευνα, με πρόβλεψη απώτατου χρονικού ορίου ισχύος της εγγραφής,
πέραν του οποίου απαιτείται επικαιροποίηση της κοινωνικής έρευνας, και τρίτον,
τη λειτουργία Εθνικού Μητρώου Αναδοχών και
Υιοθεσιών.
Η πρότασή μας για τη
λειτουργία των εθνικών μητρώων περιλαμβάνει και την παρακολούθηση και το
συντονισμό των ιδιωτικών υιοθεσιών, για τις οποίες δεν έχουμε επαρκή στοιχεία,
καθώς σε μεγάλο βαθμό γίνονται εν κρυπτώ, ως εκ τούτου παραμένουν στην αφάνεια.
Σημειώνουμε, τέλος,
ότι για κάποια – αλλά όχι όλα – από τα μητρώα που προτείνουμε, υφίσταται ήδη το
σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, ωστόσο στην πράξη δεν λειτουργούν ή δεν λειτουργούν
ικανοποιητικά, είτε εξαιτίας λειτουργικών προβλημάτων, όπως η υποστελέχωση ή η
έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής, είτε εξαιτίας της έλλειψης κεντρικής
συντονιστικής δομής.
3η πρόταση:
Προτείνουμε την
αύξηση του αριθμού των εισαγγελέων Ανηλίκων. Είναι επιτακτική η αύξηση του
αριθμού των Εισαγγελέων Ανηλίκων. Οι
Εισαγγελείς Ανηλίκων είναι αρμόδιοι, μεταξύ άλλων, για τη διερεύνηση υποθέσεων
εγκατάλειψης και καταγγελιών που αφορούν ανηλίκους. Στην Εισαγγελία Πρωτοδικών
Αθηνών σήμερα έχουν οριστεί μόνο δύο Εισαγγελείς Ανηλίκων. Αν θέλουμε να
επιταχυνθεί η απαραίτητη εισαγγελική έρευνα, με αποτέλεσμα τα παιδιά να
παραμένουν το ελάχιστο δυνατό χρονικό διάστημα σε δομές που δεν είναι
κατάλληλες για τον σκοπό αυτό, όπως μαιευτήρια και νοσοκομεία, επιβάλλεται να
αυξηθεί ο αριθμός των αρμόδιων εισαγγελέων. Και δεδομένου ότι οι νέες
προσλήψεις υπόκεινται σε δημοσιονομικούς περιορισμούς, η στοχευμένη
κινητικότητα θα μπορούσε να αποτελέσει το μέσο για την επίτευξη του σκοπού.
4η πρόταση:
Προτείνουμε την
ενίσχυση των υπαρχουσών δομών φιλοξενίας παιδιών και των κοινωνικών υπηρεσιών.
Είναι απαραίτητη η περαιτέρω στελέχωση και η ενδυνάμωση των δομών με κατάλληλα
εκπαιδευμένο επιστημονικό προσωπικό, ιδίως κοινωνικούς λειτουργούς,
παιδοψυχολόγους και βρεφονηπιοκόμους. Και εδώ, η ενίσχυση της στελέχωσης μπορεί
να υλοποιηθεί είτε μέσω κινητικότητας είτε μέσω νέων στοχευμένων προσλήψεων.
Επιπλέον, κρίνεται αναγκαία η ενίσχυση των δομών και σε επίπεδο υλικοτεχνικής
υποδομής. Τέλος, είναι πολύ σημαντική η περαιτέρω στελέχωση των κοινωνικών
υπηρεσιών στους Δήμους και τις Περιφέρειες σε όλη τη χώρα, οι οποίες διενεργούν
κοινωνικές έρευνες σχετικά με ανήλικα- τόσο στο πλαίσιο εγχώριων όσο και
διακρατικών υιοθεσιών-, καθώς και η λειτουργία κοινωνικών υπηρεσιών προς
υποστήριξη του έργου Δικαστών και Εισαγγελέων.
5η πρόταση:
Η Νέα Δημοκρατία
πιστεύει πολύ στη δύναμη και τη δυναμική των συνεργασιών με φορείς του
ιδιωτικού τομέα. Προτείνουμε να εξεταστούν οι δυνατότητες που παρέχει η
σύμπραξη του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών,
λόγου χάριν στο πλαίσιο ενίσχυσης - υποστήριξης των υπαρχουσών κρατικών δομών. Οι
συμπράξεις θα μπορούσαν να αποδειχτούν επωφελείς, όχι μόνο σε επίπεδο
χρηματοδοτικών εργαλείων, αλλά και τεχνογνωσίας.
6η πρόταση:
Στο επίκεντρο της
6ης πρότασής μας βρίσκεται ο θεσμός της αναδοχής. Προτείνουμε, λοιπόν, την
άμεση εφαρμογή του σχετικού θεσμικού πλαισίου (Π.Δ. 86/2009), το οποίο
υφίσταται, αλλά δεν εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό, αλλά και την εν γένει ενίσχυση
του θεσμού. Συγκεκριμένα, με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού
για τη λειτουργία του θεσμού, με τη θεσμοθέτηση μητρώου εγκεκριμένων προς
αναδοχή γονέων, αλλά και με την εκπαίδευση των γονέων αυτών, θεωρούμε πως
μπορεί να ετοιμαστεί καλύτερα το πλαίσιο της υιοθεσίας και να αποφεύγεται η
ιδρυματοποίηση των παιδιών αυτών.
7η πρόταση: Η
επιτάχυνση της διαδικασίας της υιοθεσίας
Η ολοκλήρωση της
διαδικασίας υιοθεσίας στην Ελλάδα μπορεί να φτάσει ακόμα και τα 7 έτη. Στην
καλύτερη περίπτωση, αναφέρεται το χρονικό διάστημα των 5 ετών. Για πολλούς
υποψήφιους γονείς, αυτό το διάστημα λειτουργεί ανασταλτικά και αποθαρρυντικά για
την εμπλοκή τους στη διαδικασία. Επιπλέον, τα παιδιά παραμένουν στα ιδρύματα
για μεγαλύτερο διάστημα, κάτι το οποίο οδηγεί στην ιδρυματοποίησή τους και
δυσχεραίνει την προσαρμογή τους σε ένα φυσιολογικό οικογενειακό περιβάλλον.
Προτείνουμε λοιπόν, τη θεσμοθέτηση ενός συνολικού χρονικού πλαισίου μέσα στο
οποίο να ολοκληρώνεται η διαδικασία της υιοθεσίας, με έναρξη το χρονικό σημείο
υποβολής της αίτησης στο δικαστήριο και λήξη την έκδοση της δικαστικής
απόφασης, με την οποία τελείται η υιοθεσία.
8η πρόταση:
Η τελευταία μας πρόταση αφορά στις ιδιωτικές
υιοθεσίες. Σε αυτή την περίπτωση, η υιοθεσία του παιδιού γίνεται χωρίς τη
διαμεσολάβηση κρατικού ιδρύματος, αλλά με απευθείας επαφή των θετών γονέων με
τους βιολογικούς. Συνήθως συνδετικός κρίκος ανάμεσά τους είναι κάποιος
δικηγόρος ή γυναικολόγος. Υπογραμμίζουμε πως, σύμφωνα με το νόμο, απαγορεύεται
ρητά και αποτελεί ποινικό αδίκημα, η λήψη χρηματικού ή άλλου ανταλλάγματος από
τους βιολογικούς γονείς του παιδιού ή τα άτομα που θα μεσολαβήσουν για τη
διευθέτηση της υιοθεσίας. Ωστόσο, δυστυχώς, στην πράξη έχουμε μαρτυρίες ότι στο
πλαίσιο της διαδικασίας της ιδιωτικής υιοθεσίας υπάρχει μεγάλο πεδίο δράσης
κυκλωμάτων παράνομης εμπορίας βρεφών και παράνομων υιοθεσιών. Επιτήδειοι
εκμεταλλευόμενοι την επιθυμία των υποψηφίων θετών γονέων, αλλά και τη
δυσλειτουργία και αναποτελεσματικότητα της διαδικασίας κρατικής υιοθεσίας,
αποκομίζουν υπέρογκα ποσά, προφανώς «κάτω από το τραπέζι», για να επισπεύσουν
τις διαδικασίες. Προτείνουμε, λοιπόν, τη θεσμοθέτηση αυστηρότερων ρυθμίσεων για
τις ιδιωτικές υιοθεσίες, ώστε να περιοριστεί η δυνατότητα παράνομου εμπορίου
βρεφών και παράνομων υιοθεσιών. Η σύσταση του πανελλαδικού συντονιστικού
οργάνου, αλλά και η λειτουργία στην πράξη των εθνικών μητρώων θα αποτελέσουν
τις ελάχιστες προϋποθέσεις για εξυγίανση του τοπίου της ιδιωτικής υιοθεσίας.
